Bagan, 9. ve 13. yüzyıllar arasında Pagan İmparatorluğu’nun başkentiymiş. Kral Anawrahta zamanında en görkemli günlerini yaşamış. Çeşitli kaynaklara göre o zamanlarda Güneydoğu Asya’daki en büyük iki güç; Pagan Krallığı ve şu anki Kamboçya’da kurulu olan Kimer Krallığıymış. 1287 yılında Pagan İmparatorluğu Moğol istilası ile yıkılmış. Her ne kadar Moğollar Bagan’a kadar ulaşamasalar da şehrin nüfusu azalmış ve eski görkemli günleri geride kalmış. Zamanında 10000’den fazla tapınağın bulunduğu kocaman bir şehirden geriye 3000 civarında tapınak kalmış.
14. ve 19. yüzyıllar arasında Konbaung Hanedanı tarafından (1752-1885) aslına çok uygun olmayan restorasyonlar yaptırılmış. Bazı yeni pagodalar eklenmiş. 20. Yüzyıla gelindiğinde büyük depremlere şahit olmuş Bagan. Yine devlet tarafından çeşitli yenileme çalışmaları ve hatta eski Bagan’ın kuzeydoğusuna bir Golf sahası yaptırılmış. Şehir tüm ihtişamına rağmen, bu aslına uygun olmayan yeni malzemelerle yapılan restorasyon çalışmaları yüzünden UNESCO listesine girememiş.
Bagan, Myanmar’a gelen her turistin uğramadan geçmediği tek şehir diyebiliriz. Sabahın erken saatlerinde eski şehre ulaşıp gün doğumunu, ardından havalanan balonları izlemek dünyada görebileceğiniz en güzel görüntü ve yaşayabileceğiz en güzel anlar olabilir.
Yukarıdaki fotoğraf da çok güzel bir anda çekildi. Yanımdaki kız bana yaklaşıp çok güzelsin fotoğraf çektirebilir miyiz deyince ben çok şaşırdım. Ama hiç bozuntuya vermeden asıl sen çok güzelsin ben de seninle çektirmek istiyorum dedim. Burma kızları gerçekten çok güzeller. 🙂
Şehre girerken kişi başı 25000 Kyat (16.5 Dolar) Bagan Arkeoloji Alanı giriş ücreti alıyorlar. Tapınak kısmında gezerken bazen göstermenizi isteyen görevliler olabiliyor.
Nasıl Geldik?
En keyifli yolculuğumuz oldu Mandalay-Bagan arasını trenle gitmek. Mandalay tren istasyonuna gidip 2 gün sonrası için 1st class sleeping berth biletimizi yatak başı 4000 Kyat’a (2.63 Dolar) aldık. Bize iki kişilik kompartıman denk geldi daha büyüğü var mı bilemiyoruz. Tren biletlerini sadece trenin kalkacağı istasyondan alabiliyorsunuz, online sistem yok ne yazık ki. 12go.asia sitesi 5 gün öncesinden sizin adınıza alıp şehre geldiğinizde teslim ediyor ama biz uğraşmak istemedik.
1st class (yataksız) bölümünde birçok turist vardı. Bence onlara yataklı vagonda yer kalmadığı için oturarak gitmek zorunda kaldılar. O nedenle biletleri birkaç gün öncesinden almak önemli. Upper class biletleri 3 gün, ordinary class biletleri 1 gün öncesinden istasyon gişesinden alınabiliyor.
Saat 9’daki tren için saat 8:15 de tren istasyonundaydık. O kadar erken gitmeye gerek yok bence tren tam 9:00’da kalktı.
Tren yavaştan hareket etmeye başladı, dakikada 20 km hızla gidiyorduk sanırım. Tren tuvaletini şehir merkezinden çıktıktan sonra kullanabiliyormuşuz. Tren kalktıktan bir saat sonra ancak şehirden çıktı. O sırada biz fındık fıstık, meyve suyu tüm erzaklarımızı bitirdik. Tam dışarı çıkacağım, kapı açılmıyor. Sıkıştı sandık zorluyoruz, olmuyor. Sonraki istasyona baktık, arada başka durak yok. Bagan’a kadar kaldık içeride kesin diyoruz. Benim tuvalete gitmem lazım, pet şişe alternatif olabilir mi düşünceleri beynimde geziniyor. Bu arada yandaki kompartımanları yumrukluyoruz, camdan sesleniyoruz ama tren o kadar sesli ki kimse sallamıyor bizi. Tam o sırada komşu kompartımandaki Burmalı kadın bizi gördü. Evet kurtulduk dedik bekliyoruz, gelen giden yok. Meğersem camını da kapatmış. Camdan kafayı uzatıp etrafa bakınıyoruz, benim içim gidiyor sürekli sağdan soldan demirler ağaçlar var etrafta. Neden sonra diğer yandaki Koreli olduğunu düşündüğümüz sürekli fotoğraf çeken çocuk sesimizi duydu, kapımızı açtı. Meğersem kompartımanlar dışarıdan da kilitleniyormuş, nasıl oldu anlamadık. Ya biri gıcık oldu bize ya da ışığımız kapalı olduğu için boş sandı. Kilidi takmamış ama kancasını geçirmiş. Bundan sonra tamamen kapatamadık tabi kapıyı. İçeri sızan koridorun ışığı, bir yandan uyursak biri kompartımana girer mi diye düşünürken sızmışız, sabah 4’te Bagan tren istasyonunda gözümüzü açtık. Yaptığımız en güzel şeylerden biriydi.
Tren istasyonu şehir merkezine oldukça uzak. Bizi kurtaran Koreli genç ve bizi kişi başı 5000 Kyat’a (3.28 Dolar) götürmeyi teklif etti bir taksici. Koreli çok pahalı çok pahalı diye hızlı hızlı başka bir yere yürümeye başlayınca taksiciyle baş başa kaldık. İki kişi için pazarlık yaparak 8000 Kyat’a (5.24 Dolar) otelimize taksiyi ayarladık. Myanmar’da pazarlık şart. Koreliyi bir daha göremedik umarız 5000 Kyat’tan daha ucuz taksi ayarlayabilmiştir.
Nerede Kaldık?
Shwe Na Di Guest House
Sabahın köründe otelin kapısında hazır ve nazır yerimizi almıştık yine. Sağolsunlar bize hemen oda verdiler ve kahvaltı yapabileceğimizi söylediler. İtiraf ediyoruz bunu otel yorumlarında okuduğumuz için tercih etmiştik ama gerçekten de teklif etmeleri çok hoşumuza gitti. Myanmar turumuz boyunca yaptığımız en bol çeşitli kahvaltıydı. 14 Dolar gecelik verdiğimiz otelde odamız da kocamandı sadece tuvalet kaldığımız binanın dışında olduğu için gece tuvaletimiz gelmesin diye içimden geçirdim. Bir de bundan sonraki lokasyonumuz olan Ngapali için otobüs biletini otele sorduk. Bize hemen yardımcı oldu resepsiyondaki çocuk. Tek sıkıntı bileti satarken bize nasıl bir araç ile gideceğimiz söylememiş olmasıydı. 20 saatlik Bagan-Pyay-Ngapali yolculuğumuz boyunca resepsiyondaki çocuğun kulakları nasıl çınladı bilemiyorum.
Neler Yapılır?
Gün doğumunu izlemek
Otele vardığımızda saat sabah 6’ya geliyordu. Görevli bayan gün doğumu için e-bike kiralayıp eski şehre gidebileceğimizi söyledi. Tren yolculuğundan sonra nasıl yorgunuz belli değil ama sadece 1 gün kalmayı planladığımız Bagan’da gün doğumunu kaçırırsak da olmaz dedik. 8000 Kyat (5.27 Dolar) karşılığında kiraladığımız e-bike’a atlayıp yarı uyur yarı uyanık şekilde sürdük pagodaların arasına.
Eski Bagan’da tapınaklar üzerine tırmanmak yakın zamanda yasaklanmış. Fakat bazı tapınakların içinden üst katına çıkılan merdivenler var. Google maps’de sunset/sunrise diye aratınca çıkan bazı küçük tapınaklardan birini denedik. Sabah saatlerinde genelde motorlu çocuklar size yanaşıp gün doğumunu izleyebileceğiniz tapınaklara götürmeyi teklif ediyorlar, onlar da denenebilir. Biz bu tapınakta yaklaşık 30 kişi ile beraber gün doğumunu izledik
Hava sabah saatlerinde buz gibi oluyor. Neye güvendik de t-shirtlerimiz ile çıktık bilemiyorum ama gün ağarana kadar soğuktan motor üzerinde donduk. Kesinlikle dönüp hırkalarımızı almamız gerekiyormuş.
Tapınaklar Arasında Tüm Günü Geçirmek
Ananda Tapınağı (Ananda Temple)
1105 yılında Pagan İmparatorluğu zamanında Kral Kyanzittha (1084–1113) tarafından yaptırılmış. Efsaneye göre 8 tane Hintli keşiş Bagan’a gelirler. Kral Kyanzittha’nın huzuruna çıktıklarında Himalayalardaki bir mağara tapınağının serin atmosferinden bahsederler. Kral bu durumdan çok etkilenir ve Bagan’a da aynı serinlikte bir tapınak inşa etmelerini ister. Tapınağın yapımı bitince, Kral dünyada aynı özellikte başka bir tapınak olmasını istemediği için keşişleri idam ettirir. Efsaneyi doğrular şekilde yapılan araştırmalarda tapınağının mimarının kullandığı teknikler sebebi ile Hintli olduğu ve tapınağın Udayagiri Dağı’ndaki Ajanta mağarası tapınağı ile benzerliği ortaya konmuş.
Thatbyinnyu Tapınağı (Thatbyinnyu Temple)
Ananda Tapınağı’nın hemen yanındaki bu tapınak Kral Alaungsithu tarafından 12. Yüzyıl ortalarında yaptırılmış. Thatbyinnyu Tapınağı, Bagan’ın neredeyse her tarafından gözüken en yüksek yapılarından bir tanesi ve iki katlı.
Shwegu Gyi Tapınağı (Shwegu Gyi Phaya)
Kral Alaungsithu tarafından 1131 yılında yaptırılmış ve rivayete göre 7 ayda tamamlanmış. Shwegu Gyi Altın Mağara anlamına geliyormuş. Aynı zamanda kraliyet sarayının önünde yer aldığı için de “Nandaw Oo Paya” yani sarayın önündeki pagoda diye de anılıyor.
Gawdaw Palin Tapınağı (Gadawt Palin Temple-Gaw daw Palin Temple)
Kral Narapatisithu tarafından Sulamani tapınağı inşa ettirildikten sonra başlatılmış ama tapınak, oğlu Htilominlo döneminde tamamlanabilmiş. Kare şeklindeki yapının batı tarafı diğerlerinden biraz uzun. İki katlı ve Bagan’daki en uzun ikinci tapınak.
Bu Paya Tapınağı (Bu Paya Temple)
Irrawady Nehri’nin kıyısında kalan BuPaya Tapınağı’nın bölgenin en eski tapınağı olduğu söyleniyor. Efsaneye göre Pyusawhti Bagan kralı olmadan önce, Irrawady Nehri kıyısını istila eden kabak şeklindeki zehirli bir bitkiden şehri kurtarır. Bunun üzerine, Kral Thamuddarit, Pyusawhti’yi kendi kızı ile ödüllendirir ve onu Bagan İmparatorluğu’nun varisi yapar. Pyusawhti kral olduktan sonra bu kabak şeklindeki pagodayı yaptırtır. 1975 depreminde nehre düşen pagoda yeniden yaptırılır ve tüm ihtişamı ile Irrawady Nehrinin kıyısında yerini alır.
Shwesandaw Tapınağı (Shwesandaw Pagoda)
King Anawrahta tarafından 1057 yılında yaptırılmış. 5 katlı teras yapısının üzerine oturtulmuş çan şeklinde bir kubbe bulunmaktadır. Eskiden pagodanın etrafında bulunan merdivenlerden çıkılmasına izin verilirken, şu anda yapının korunması için yasaklanmış.
Dhammayan Gyi Tapınağı (Dhammayan Gyi Temple)
Bu tapınak Kral Narathu tarafından 1170 yılında yaptırılmış. Narathu kral olmadan önce babasını ve erkek kardeşini öldürmüş. Muhtemelen babasını ve kardeşini öldürmenin karşılığı olarak bu tapınağı yaptığı söyleniyor ama pek işe yaramamış olacak ki kendisi de öldürülmüş. Bir rivayete göre Kral Narathu eşlerinden biri olan Hint Kralı Pateikkaya’nın kızı Prenses Pateikkaya’yı da öldürtmüş. Hint kralı da masum kızının intikamını almak için adamlarını göndermiş ve Kral Narathu’yı öldürtmüş.
Tapınağın muazzam bir tuğla işçiliği var, çünkü kral özen göstermeyen işçileri de öldürtüyormuş. Pagodanın inşaatı tam olarak tamamlanamamış aslında ve Kral Narathu öldükten sonra işçiler tarafından enkaz ile doldurulmuş ki kralın hayaleti tapınağı terk edemesin.
Sulamani Tapınağı (Sulamani Temple)
Sulamani Tapınağı Bagan’ın en görkemli yapılarından bir tanesi. Kral Narapatisithu tarafından 1183 yılında yaptırılmış.
Gün Batımını İzlemek
Bagan’da tüm günümüzü tapınaklar arasında geçirdikten sonra, motorumuzu Misan restoranındaki genç garsonun bize önerdiği tapınağa doğru, gün batımını izlemek için sürdük. Koşarak tapınağa girdik ama gün batımını izleyen kimseyi bulamadık, izleyebileceğimiz bir yer de bulamadık. Bence gün doğumunu izlemek için kullandığımız taktiği izlemek (google maps’ten bulduğumuz sunset temple’lara gitmeliydik) çok daha mantıklıydı. 😦 Bagan’daki tek günümüzde gün batımını izleyemedik ama gün doğumu şahaneydi.
Yeme-İçme
Misan Restaurant
Bagan tapınaklarında ordan oraya gezerken karnımız iyice acıkmıştı ki yeşillikler arasında bu şirin restorana yöneldik. Kajulu tavuk ve deniz mahsullü pilavın bize maliyeti 6000 Kyat (3.95 Dolar)
Food Affair Restaurant
Myanmar turumuz boyunca tüm şehirler dahil yediğimiz en leziz yemekti. Zaten google yorumlarında 4.9/5.0 alan ender restoran vardır diye düşünüyorum. Biranın yanında minik fıstıklar servis etmeleri muhteşem bir şey. Fish curry ve chicken curry’nin tadı hala damağımda yanında pilav ve domates salatası getiriyorlar. 11000 Kyat (7.24 Dolar) leziz yeme için oldukça uygun bir fiyat diye düşündük.
gocebeler 